Dit tabblad beantwoordt de volgende voedingsvraag: Hoe kan voeding positief bijdragen aan mijn gezondheid?

Één zwaluw maakt nog geen zomer. Dus een énkele wetenschappelijke studie over een bepaald onderwerp zegt niet zoveel maar een overzichtsartikel (=een verzameling van wetenschappelijke studies over een bepaald onderwerp) van RCT's geeft wel antwoord op de volgende vraag:
”Is het zinvol om voedingssupplementen te slikken?”. Ja bij een positieve conclusie en nee bij een negatieve conclusie.

Een overzichtsartikel (=een verzameling van wetenschappelijke studies over een bepaald onderwerp) van cohort of patiënt-controle studies geeft antwoord op de volgende vraag: ”Moet ik mijn voedingspatroon veranderen of niet?”.

Voorbeeld:
Vind wetenschappelijke studies over het eten van groente en fruit: type groente en fruit in het zoekveld. Het zoekresultaat wordt dan getoond.

Voeding en gezondheid

Borstkanker

Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker onder Nederlandse vrouwen. Borstkanker is vóór het dertigste jaar een zeldzame ziekte. Na die leeftijd neemt het aantal vrouwen dat borstkanker krijgt geleidelijk toe. Ongeveer 75% van de mensen bij wie borstkanker wordt ontdekt, is 50 jaar of ouder. Borstkanker komt het vaakst voor bij vrouwen van 50 tot 75 jaar.

Circa 5 tot 10% van alle vrouwen met borstkanker heeft de ziekte gekregen door een erfelijke aanleg. De oorzaak is vaak een verandering in het erfelijk materiaal van het BRCA1-gen of het BRCA2-gen (BRCA staat voor BReast CAncer). De erfelijke vorm wordt meestal op jongere leeftijd vastgesteld - tussen de 35 en 60 jaar. Patiënten met de erfelijke vorm hebben een verhoogd risico op het krijgen van kanker aan beide borsten (in de plaats van aan één borst) en ook een verhoogd risico op eierstokkanker.

Vrouwen die drager zijn van het borstkankergen BRCA 1 of 2 hebben 55 tot 85% kans om voor hun 80ste borstkanker te krijgen. De kans op eierstokkanker bedraagt 40-60% (bij het BRCA1) en 15-20% (bij BCRA2).
Het risico op borstkanker voor vrouwen zonder erfelijke aanleg is circa 11%.
Het risico op eierstokkanker voor vrouwen zonder erfelijke aanleg is 1%.

Mannen kunnen ook borstkanker krijgen. Zij hebben hier 0.1% kans op. Bij mannen met een mutatie in BRCA1 wordt het geschat op enkele procenten en met een BRCA2 mutatie op 7%. 0.2% van alle vormen van kanker bij mannen is borstkanker.

De meest bekende risicofactoren van borstkanker zijn:

weinig of geen kinderen hebben.
op latere leeftijd het eerste kind krijgen.
op jonge leeftijd voor het eerst menstrueren.
laat in de overgang komen.
heel dicht klierweefsel in de borst hebben.
hormoonpreparaten tegen overgangsklachten langer dan 2 tot 3 jaar gebruiken (dit risico wordt minder wanneer u stopt met het gebruik van hormoonpreparaten).
kort of helemaal geen borstvoeding geven.
het slikken van de pil (dit risico neemt af wannner u stopt met de pil).
elke dag meer dan één glas alcohol drinken over een langere periode.
weinig lichaamsbeweging.
overgewicht tijdens en na de overgang.

Wetenschappelijke studies naar de relatie tussen voeding en borstkanker:
De overzichtsartikelen van gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde dubbelblinde humane studies (RCT’s) geven antwoord op de volgende vraag:
“Is het slikken van voedingssupplementen zinvol?”. Ja bij een positieve conclusie en nee bij een negatieve conclusie.

De overzichtsartikelen van cohort studies of van patiënt-controle studies geven antwoord op de volgende vraag:
”Moet ik mijn voedingspatroon veranderen?”.

Kippenbout met koolrabipuree voor 4 personen

Kippenblouten met koolrabipuree voor 4 personen

Bereiding & Ingrediënten

Voedingswaarde:
Dit recept bevat per persoon 545 kcal, 38 gram eiwit, 16 gram vet en 62 gram koolhydraten oftewel 28 En% eiwit, 27 En% vet en 45 En% koolhydraten. Dit recept bevat 10 En% verzadigd vet en 5.3 gram vezels per 100 kcal.
10 En% verzadigd vet wil zeggen dat verzadigd vet 10% bijdraagt aan het totale calorie van 545 kcal.
Dit is een verantwoord avondeten want een verantwoord avondeten bevat maximaal 750 kcal. Mensen die op hun gewicht letten, worden aangeraden te kiezen voor verantwoorde maaltijden.

Deze maaltijd is een gezonde maaltijd want een gezonde maaltijd bevat maximaal 35 En% vet, maximaal 10 En% verzadigd vet en minimaal 1.3 gram vezels per 100 kcal.

Deze maaltijd levert per persoon 3.7 gram kalium. Kalium verlaagt de bloeddruk terwijl natrium de bloeddruk verhoogt. Het hoge kaliumgehalte komt door de kippenbouten, koolrabi’s en de aardappelen.

Deze maaltijd levert dankzij koolrabi’s en melk per persoon 500 mg calcium. Kool is een uitstekend alternatief voor melk en zuivelproducten om zo voldoende calcium binnen te krijgen.

In combinatie met:
Dit recept in combinatie met 4 sneetjes bruine roggebrood levert 25 gram vezels.
25-30 gram vezels per dag verlaagt de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten, dikke darmkanker en overgewicht.
Vezelrijke producten (>1.3 gram vezels per 100 kcal) geven een langer verzadigingsgevoel en dus minder eetmomenten gedurende de dag.

Dit recept in combinatie met 4 sneetjes bruine brood levert per persoon 300 microgram foliumzuur. Het is via voeding niet mogelijk om 400 microgram foliumzuur of meer binnen te krijgen.
Minimaal 200 microgram foliumzuur is per dag nodig om een hoog homocysteïnegehalte te voorkomen. Een hoog homocysteïnegehalte is een risicofactor voor hart- en vaatziekten.

Deze maaltijd in combinatie met 2 glazen (300 ml) halfvolle melk levert 1000 milligram calcium. Het drinken van melk en zuivelproducten is de snelste manier om voldoende calcium binnen te krijgen.

Bereiding & Ingrediënten van kippenbout met koolrabipuree voor 4 personen

Bereiding:

Verwarm de oven voor op 220 graden Celcius.
Snijd de uien in partjes. Voeg ze samen met de kippenbouten in de braadzak.
Verdeel de kruidenmix goed over de kippenbouten en de uien. Sluit daarna de braadzak met het bijgeleverde clipje.
Leg de braadzak in de ovenschaal en zet de schaal op het rooster onderin de oven en braad de kippenpoten en de uien in 1 uur gaar.
Schil en snijd ondertussen de koolrabi’s en de aardappelen in plakken. Kook ze in een pan met water in 25 minuten gaar.
Giet af en stamp de koolrabi’s en de aardappelen tot puree. Voeg 150 ml warme melk, fijngesneden peterselie, peper en zout aan de puree toe en roer [Eiwitten in melk zorgen ervoor dat melk overkookt].
Schep de kippenbout met uien en braadvocht op 4 borden en serveer met de koolrabi-aardappelenpuree.

Ingrediënten:

1 zak Maggi braadstomen kip Provençaal uit de oven (34 gram)
4 kippenbouten
2 koolrabi’s (2000 gram, gesneden)
3 uien (210 gram, gesneden)
Aardappelen (1000 gram, gesneden)
Halfvolle melk (150 ml)
3 takjes peterselie

Waarom is het woord “guarana” in Good Energy raspberry misleidend?

Good Energy raspberry with guarana

Product:
Good energy rapid raspberry with guarana van Royal Club.

Bijzonderheden:
Het product bevat guarana en cafeïne.

Guarana:
Dit product bevat 0.2% guarana-extract (een wit poedertje) en niet guaranabessen, zoals de afbeelding op de verpakking doet vermoeden. De afbeelding op de verpakking weerspiegelt nooit de werkelijkheid en dat is goed om te weten!
Guarana wordt geroemd om haar cafeïnegehalte en het cafeïnegehalte van guarana wordt vaak als verkoopargument gebruikt. Maar hoeveel mg cafeïne in dit product is werkelijk afkomstig van guarana?

Dit product levert 24 mg cafeïne per 100 ml (zie verpakking). Het product zit een 330 ml flesje, dus in dit product zit in totaal 79.2 mg (24x3.3) cafeïne.
In dit product zit 0.2% guarana-extract oftewel 0.66 ml (0.2% van 330 ml) guarana-extract. In guarana-extract zit 25% cafeïne. Dus 25% van 0.66 ml is 0.2 ml cafeïne oftewel 0.2 mg cafeïne.
Dus 0.2 mg van de 79.2 mg cafeïne in dit product is werkelijk afkomstig van guarana! De rest is afkomstig uit een zak en dat is te zien want het woord “cafeïne” komt in de ingrediëntenlijst voor. De fabrikant heeft tijdens de productie extra cafeïne toegevoegd. Maar waarom voegt de fabrikant nou extra cafeïne toe?

Om de positieve effecten van cafeïne te kunnen claimen (deze worden vaak als verkoopargumenten gebruikt), moet de fabrikant van de EFSA minimaal 75 mg cafeïne aan zijn product toevoegen. Zonder extra toevoeging van cafeïne bevat dit product slechts 0.2 mg cafeïne en dus mag de fabrikant de positieve effecten van cafeïne niet claimen. Maar door extra cafeïne toe te voegen komt de fabrikant op 79.2 mg uit en dat is hoger dan 75 mg en dus voldoet de fabrikant aan de wet om de positieve effecten van cafeïne te mogen claimen.

U kunt het extra toevoegen van cafeïne aan dit product met het volgende voorbeeld vergelijken. U gaat sinaasappel bij de groenteboer kopen omdat u denkt dat de sinaasappel bij de groenteboer veel vitamine C bevat. Maar bij het afrekenen zegt de groenteboer:” U krijgt nog een zakje vitamine C bij want via mijn sinaasappel krijgt u nauwelijks vitamine C binnen”.

0.5% framboos en 0.2% guarana-extract:
Waarom is de percentage framboos en guarana-extract in de ingrediëntenlijst bekend en de rest niet? Dit heeft te maken met wetgeving.
Dit product heet raspberry (is Engels voor framboos) with guarana. De fabrikant claimt in de naam dat framboos en guarana in dit product zitten en daarom moet hij van de wet het percentage framboos en guarana-extract vrijgeven. Dit product heet niet “voedingszuur met natuurlijke aroma” en daarom hoeft hij van de wet het percentage voedingszuur en natuurlijk aroma niet vrij te geven.

Om de productie goedkoop te houden wordt slechts 0.5% framboos toegevoegd en de rest is sinaasappel. Maar hoe kan een product dat voornamelijk uit sinaasappel bestaat toch naar framboos smaken?
Dat komt omdat dit product gemaakt is van vruchtensap uit concentraat (vruchtenconcentraat is smaak- en geurloos) en omdat vruchtensapconcentraat smaak- en geurloos is, kan de fabrikant het product elke gewenste geur en smaak geven zolang hij maar het juiste aroma toevoegt. De woorden “natuurlijk aroma” in de ingrediëntenlijst van dit product staat in feite voor framboos-aroma.

Vruchtensapconcentraat:
In de ingrediëntenlijst valt te lezen dat dit product gemaakt is met 4% vruchtensap uit concentraat maar wat verstaat de wet onder vruchtensapconcentraat?

Sap uit concentraat is volgens de levensmiddelenwetgeving: de waar die wordt verkregen door aan geconcentreerd vruchtensap weer toe te voegen:

De hoeveelheid water die tijdens het concentreren aan dat sap is onttrokken.
De uit het sap verdwenen maar tijdens het productieproces van de desbetreffende vruchtensap, of van het vruchtensap van dezelfde soort, teruggewonnen aroma's.
En in voorkomend geval pulp en cellen.

Vruchtensapconcentraat (ingedikte sap met nauwelijks vitaminen, vezels en aroma’s) wordt verkregen uit vruchten die geweerd zijn van de versmarkt vanwege de grootte of misvormingen.

Dit product is gemaakt van vruchtensapconcentraat (daarom wordt tijden de productie aroma aan dit product toegevoegd) en niet van verse fruit, dus de afbeelding op de verpakking weerspiegelt niet de werkelijkheid. Fruitdrink gemaakt met vruchtensapconcentraat is nu eenmaal goedkoper dan met verse fruit.

Ascorbinezuur:
Dit product wordt op een natuurlijke manier gekleurd (in de vorm van wortel-, zwarte bes- en saffloerconcentraat) en gearomatiseerd met een natuurlijk aroma. Maar natuurlijke kleur en aroma hebben als nadeel dat het makkelijk afgebroken worden. Dat zal betekenen dat aan het einde van de THT dit product naar water smaakt en ook als water uitziet en dat is onwenselijk. Dus om de natuurlijke kleur en aroma tegen afbraak (door zonlicht en zuurstof) te beschermen wordt ascorbinezuur toegevoegd. De andere namen voor ascorbinezuur is E300 of vitamine C.

De reden dat er voor ascorbinezuur wordt gekozen en niet vitamine C op de verpakking is omdat de levensmiddelenindustrie het imago van vitamine C hoog wil houden. De consument moet vitamine C blijven zien als een vitamine die de verstand verhoogt en niet als een stofje dat gebruikt wordt om de natuurlijke kleur en aroma tegen afbraak te beschermen.
De belangrijkste functie van vitamine C in de levensmiddelenindustrie is het beschermen van de natuurlijke kleur en aroma tegen afbraak maar deze functie mag de consument zeker niet weten want dat schaadt het imago van vitamine C!

Citroenzuur:
In dit product zit het voedingszuur citroenzuur. Voedingszuur is voor de wet een E-nummer. Citroenzuur is nodig om het product naar een vereiste zuurgraad van rond 3.5 te brengen. Een zuurgraad van rond 3.5 is nodig om het product enkele maanden mee te geven. Anders gezegd, een zuurgraad van 3.5 is een conserveringstechniek.

Maar hoe kan een product met een zuurgraad van rond 3.5 (komt overeen met de smaak van een zure appel) toch zoet smaken? Dat komt door de toegevoegde suiker. Suiker (maar ook zoetstoffen) kan de zure smaak, veroorzaakt door citroenzuur maskeren en zo de consument het gevoel geven dat het product veilig is voor het tandglazuur (tandglazuur wordt aangepast bij een zuurgraad beneden 5.5).

Zit er E-nummers in?
Ja in dit product zitten 3 E-nummers, namelijk koolzuurhoudend water is E290, citroenzuur is E330, ascorbinezuur is E300.

E-nummers worden altijd kunstmatig geproduceerd. Dat is nu eenmaal goedkoper dan natuurlijke productie. Dus de woorden “natural ingredients” op de verpakking kloppen niet helemaal!

Voedingswaarden
Dit product levert 0 En% eiwit, 95.14 En% koolhydraten (waarvan 94.05 En% eenvoudige suikers) en 0 En% vet. Door het hoge gehalte aan eenvoudige suikers smaakt het product zoet.
94.05 En% eenvoudige suikers wil zeggen, 8.7 gram eenvoudige suikers draagt 94.05% bij aan 37 kcal. 1 gram suiker levert 4 kcal.

Het is anno 2013 wetenschappelijk bewezen dat suikerrijke producten bijdragen aan het overgewicht en suikerrijke producten zijn producten met meer dan 25 En% eenvoudige suikers en/of meer dan 70 En% koolhydraten. Dit product levert 95.14 En% koolhydraten en 94.05 En% eenvoudige suikers.

Een hoge vitamine D bloedwaarde verlaagt bloeddruk

Onderzoeksvraag:
Verlaagt een hoge vitamine D bloedwaarde de kans op het krijgen van een hoge bloeddruk?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 8 prospectieve cohort studies met 283537 deelnemers en 55816 mensen met een hoge bloeddruk. De studieduur varieerde tussen 1 en 14 jaar.

Er was geen heterogeniteit tussen de studies.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden in 5 studies dat het verhogen van de vitamine D bloedwaarde per 10 ng/mL ten opzichte van de baseline, de kans op het krijgen van een hoge bloeddruk significant met 12% [95% BI = 0.81-0.97] verlaagde.

De onderzoekers concludeerden dat een hoge vitamine D bloedwaarde de kans op het krijgen van een hoge bloeddruk verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
Vitamin D and risk of future hypertension: meta-analysis of 283,537 participants by Kunutsor SK, Antoinette Apekey TA and Steur M.

Link:
http://link.springer.com/article/10.1007/s10654-013-9790-2

Extra informatie van El Mondo:
De beste manier om voldoende vitamine D binnen te krijgen, is via zonlicht en/of voedingssupplementen.
Vind hier meer studies over vitamine D en hoge bloeddruk.

Consumptie van vis verlaagt astma bij kinderen

Onderzoeksvraag:
Hoewel laboratoriumstudies suggereren dat langketenige n-3 meervoudig onverzadigde vetzuren het risico op het krijgen van astma kunnen verminderen, blijven epidemiologische gegevens controversieel en niet overtuigend. Daarom werd dit overzichtsartikel uitgevoerd.

Verlaagt het eten van vis of het slikken van visoliesupplementen de kans op het krijgen van astma?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 11 prospectieve cohort studies en 4 RCTs met in totaal 99093 deelnemers, waarvan 32226 mensen met astma.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden in 3 studies bij kinderen, dat de consumptie van veel vis vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van astma significant met 25% [95% BI = 0.61-0.94, I2 = 11.5%] verlaagde.

De onderzoekers vonden in 2 studies dat een hoog n3-PUFA’s bloedwaarde tijdens de zwangerschap de kans op het krijgen van een kind met astma significant met 29% [95% BI = 0.52-0.96, I2 = 0%] verlaagde.

De onderzoekers vonden in 3 studies met 82553 volwassenen, waarvan 1311 volwassenen met astma, geen significant verband tussen de consumptie van zowel vis als n3-PUFA’s en het krijgen van astma.

De onderzoekers concludeerden dat zowel consumptie van vis als een hoog n3-PUFA’s bloedwaarde tijdens de zwangerschap, de kans op het krijgen van astma bij kinderen verlaagden.

Oorspronkelijke titel:
Fish and fish oil intake in relation to risk of asthma: a systematic review and meta-analysis by Yang H, Xun P and He K.

Link:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3827145/

Extra informatie van El Mondo:
Een hoog n3-PUFA's bloedwaarde tijdens de zwangerschap kan komen door het eten van vis en/of het slikken van visoliesupplementen.

Kinderen worden aangeraden dagelijks 150 mg EPA en DHA binnen te krijgen. N3-PUFA’s zijn EPA, DHA en alfa-linoleenzuur. Welke vissen 150 mg EPA en DHA leveren kunt u hier opzoeken.

5 mg zink per dag via voeding verlaagt dikke darmkanker

Onderzoeksvraag:
Epidemiologische bevindingen betreffende het verband tussen inname van heemijzer en zink en het krijgen van dikke darmkanker leveren tegenstrijdige resultaten op. Daarom werd dit overzichtsartikel uitgevoerd.

Verhogen heemijzer- en zinkinname via voeding de kans op het krijgen van dikke darmkanker?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 8 prospectieve studies over heemijzerinname en 6 prospectieve studies over zinkinname.

Er was gering bewijs van publicatie bias.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat een hoge heemijzerinname via voeding vergeleken met een lage inname, de kans op het krijgen van dikke darmkanker significant met 14% [RR = 1.14, 95% BI = 1.04-1.24] verhoogde. Significant wil zeggen, er is een verband bij een 95% betrouwbaarheid.

De onderzoekers vonden dat een hoge zinkinname via voeding vergeleken met een lage inname, de kans op het krijgen van dikke darmkanker significant met 17% [RR = 0.83, 95% BI = 0.72-0.94] verlaagde. Significant wil zeggen, er is een verband bij een 95% betrouwbaarheid.

De onderzoekers vonden in een dosisafhankelijke analyse dat elke verhoging met 1 mg heemijzer per dag, de kans op het krijgen van dikke darmkanker significant met 11% [95% BI = 1.03-1.18] verhoogde.

De onderzoekers vonden in een dosisafhankelijke analyse dat elke verhoging met 5 mg zink per dag, de kans op het krijgen van dikke darmkanker significant met 14% [95 % BI = 0.78-0.96] verlaagde.

De onderzoekers concludeerden dat heemijzerinname (1 mg of meer per dag) via voeding de kans op het krijgen van dikke darmkanker verhoogde terwijl zinkinname (5 mg of meer per dag) dikke darmkanker verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
Intakes of heme iron and zinc and colorectal cancer incidence: a meta-analysis of prospective studies by Lei Qiao and Yong Feng.

Link:
http://link.springer.com/article/10.1007/s10552-013-0197-x

Extra informatie van El Mondo:
Heemijzer zit voornamelijk in roodvlees en vandaar de aanbeveling van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds: eet niet meer dan 500 gram roodvlees per week (om zo de kans op het krijgen van dikke darmkanker te verlagen).

Vind hier meer studies over dikke darmkanker.

Rijstvermicelli met loempia en garnalen voor 4 personen

Bereiding & Ingrediënten

Voedingswaarde:
Dit recept levert per persoon 1055 kcal, 48 gram eiwit, 28 gram vet en 152 gram koolhydraten oftewel 18 En% eiwit, 24 En% vet en 58 En% koolhydraten. Dit recept bevat 5 En% verzadigd vet en 0.6 gram vezels per 100 kcal. Dit recept heeft een GI-getal van 55.
58 En% koolhydraten wil zeggen, dat 152 gram koolhydraten 58% bijdraagt aan het totale caloriegehalte van dit recept van 1055 kcal.

Deze maaltijd is een gezonde maaltijd want een gezonde maaltijd bevat maximaal 35 En% vet en maximaal 10 En% verzadigd vet.

Deze maaltijd is geschikt voor sporters want ze worden aangeraden te kiezen voor maaltijden met 15-25 En% eiwit, 20-30 En% vet en minimaal 55 En% koolhydraten.

Deze maaltijd dekt dankzij de garnalen per persoon de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine B12 van 3.5 dagen.
Eet garnalen voor vitamine B12.

In combinatie met:
Dit recept in combinatie met 100 gram cashewnoten, 6 sneetjes tarwebrood met zonnebloempitten levert 26 gram vezels. Deze combinatie levert per persoon ook 12 mg zink en 400 mg magnesium. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid zink is 9-10 mg.
25-30 gram vezels per dag verlaagt de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten, dikke darmkanker en overgewicht.
30 gram vezels komt overeen met producten die minimaal 1.5 gram vezels per 100 kcal leveren. Welke producten uit de supermarkt 1.5 gram vezels per 100 kcal leveren, kunt u hier opzoeken.

Bereiding & Ingrediënten van rijstvermicelli met loempia en garnalen voor 4 personen

Bereiding:

Verhit de olie in de frituurpan tot 180 graden Celsius en frituur de loempia's met 3-4 tegelijk in 5-6 minuten goudbruin en gaar [Frituur de loempia’s altijd in bevroren toestand].
Dompel 8 stuks rijstvermicelli in heet water en laat het zacht (na zo’n 30 minuten) worden [De rijstvermicelli is gaar wanneer u tussen uw wijsvinger en duim het sliertje stuk kunt drukken. Rijstvermicelli kunt u bij de toko kopen].
Was de komkommer en snijd het in plakjes en de plakjes vervolgens in reepjes.
Was de ijsbergsla en snijd het in reepjes.
Meng de taugé samen met de komkommer en de ijsbergsla (de groentemix).
Kook in ruim water de garnalen gaar en pel ze vervolgens [Het weglaten van cholesterol uit voeding is níet de oplossing bij een hoog cholesterolgehalte].
Hak een grote rode peper en 3 teentjes knoflook met een groot mes fijn.
Schep de gesneden peper en knoflook over in een kom en voeg vervolgens 1 eetlepel azijn toe.
Voeg na 5 minuten 200 ml heet water en 1 eetlepel suiker de kom toe.
Roer de kom tot de suiker opgelost is en breng met vissaus (zo’n 1 eetlepel) de saus op smaak [De zoete en zure smaak moeten door toevoeging van de vissaus verdwijnen zijn].
Verdeel de rijstvermicelli over 4 grote kommen. Leg de groentemix en de garnalen overheen.
Knip met de schaar de loempia’s boven de kom in grove stukjes [In Vietnam wordt voor dit gerecht eerst de loempia zelf gevouwen. Het is een luxe-gerecht en wordt meestal alleen bij feestdagen gegeten].
Breng het gerecht met vissaus op smaak [Rijstvermicelli-gerechten zijn typische Vietnameze gerechten die zowel droog (zonder water) als nat gegeten worden. Ze worden vaak met taugé gegeten en altijd met vissaus (pure vissaus, gemengd met water, azijn, knoflook en rode peper) op smaak gebracht].

Ingrediënten:

8 stuks rijstvermicelli (460 gram). Zie foto beneden.
16 diepbevroren reuzengarnalen (240 gram, gepeld)
Taugé (300 gram)
1 komkommer (300 gram, gesneden)
Ijsbergsla (300 gram, gesneden)
8 loempia's (1200 gram)
Vissaus met knoflook en rode peper (200 ml). Zie foto beneden.

(1 fijngehakte grote rode peper + 3 fijngehakte knoflookteentjes + 1 eetlepel azijn + 1 eetlepel suiker + 1 eetlepel vissaus uit de fles, samen opglost in 200 ml heet water).

Peulvruchten verlagen mogelijk dikke darm adenoom

Onderzoeksvraag:
De antikanker-effecten van peulvruchten zijn uitgebreid onderzocht, maar het bewijs uit epidemiologische studies op colorectaal adenoom is controversieel. Daarom werd dit overzichtsartikel uitgevoerd.

Verlaagt het eten van peulvruchten de kans op het krijgen van colorectaal adenoom?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 3 cohort studies en 11 patiënt-controle studies met in totaal 101856 deelnemers, waarvan 8380 personen met colorectaal adenoom.
Er was geen sprake van publicatie bias.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten van veel peulvruchten vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van colorectaal adenoom significant met 17% [95% = 0.75-0.93, I2 = 25.9%, p = 0.146] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat het eten van veel peulvruchten vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van colorectaal adenoom onder vrouwen significant met 24% [95% = 0.60-0.93, n = 4] verlaagde. Onder mannen was er een niet significant verlaagd risico van 14% [95% BI = 0.70-1.01, n = 5].

De onderzoekers concludeerden dat het eten van veel peulvruchten de kans op het krijgen van dikke darm adenoom mogelijk verlaagde. Mogelijk omdat 11 van de 14 studies in dit overzichtsartikel patiënt-controle studies zijn.

Oorspronkelijke titel:
Legume Consumption and Colorectal Adenoma Risk: A Meta-Analysis of Observational Studies by Wang Y, Wang Z, [...], Fang J.

Link:
http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0067335

Extra informatie van El Mondo:
Het colorectaal adenoom wordt als de voorloper gezien van het colorectaal carcinoom oftewel dikke darmkanker.
Lees hier meer studies over dikke darmkanker.

Patiënt-controle studies zjin gevoelig voor fouten, zoals selectie bias waardoor de gevonden resultaten niet erg betrouwbaar zijn. Daarom moet het gevonden verband in patiënt-controle studies bevestigd worden in cohort studies of RCT’s.
Lees hier meer over studieopzet.

500 mg vitamine C per dag voorkomt complex regionaal pijn syndroom na een zware operatie of letsel

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het slikken van vitamine C de kans op het krijgen van complex regionaal pijn syndroom (CRPS) na een operatie of letsel?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 4 RCT’s.

De dosering van vitamine C was minimaal 500 mg per dag gedurende 45-50 dagen. Er was geen heterogeniteit.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het slikken van minimaal 500 mg vitamine C per dag voor 45-50 dagen direct na een zware operatie of letsel, de kans op het krijgen van complex regionaal pijn syndroom significant met 78% [RR = 0.22, 95% BI = 0.12-0.39] verlaagde. Significant wil zeggen, er is een verband bij een 95% betrouwbaarheid.

De onderzoekers concludeerden dat het routinematig slikken van dagelijks minimaal 500 mg vitamine C, de kans op het krijgen van complex regionaal pijn syndroom na een zware operatie (een voet- of enkeloperatie) of letsel verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
Efficacy and safety of high-dose vitamin C on complex regional pain syndrome in extremity trauma and surgery-systematic review and meta-analysis by Shibuya N, Humphers JM, […], Jupiter DC.

Link:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22985495

Extra informatie van El Mondo:
Lees hier meer studies over vitamine C en chronische ziekten.
200-300 gram groenten en 2-5 stuks fruit per dag leveren gemiddeld 200 mg vitamine C.
Het is niet mogelijk 500 mg vitamine C via voeding binnen te krijgen.

Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS) is een (chronische) pijnaandoening die wordt gekenmerkt door pijn en veranderingen in kleur en temperatuur van de huid. Ook is er vaak sprake van zwelling. Andere symptomen die kunnen optreden zijn bewegingsbeperkingen, een verandering in het zweetpatroon, verkramping van handen en voeten (dystonie) en veranderingen in huid, haargroei en nagelgroei.

CRPS is een aandoening die op alle leeftijden voorkomt, maar vaker bij mensen tussen de 45 en 60 jaar en meer bij vrouwen (75%) dan bij mannen.

Een hoog lichamelijk activiteitsniveau verlaagt mogelijk astma

Onderzoeksvraag:
Verlaagt lichamelijke activiteit de kans op het krijgen van astma?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 39 studies (5 longitudinale cohort studies (follow-up duur van 5-10 jaar) met 85117 deelnemers en 34 cross-sectionele studies met 661222 deelnemers). 79% van de studies was van hoge kwaliteit.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden in 5 longitudinale studies dat een hoog lichamelijk activiteitsniveau een niet-significante 12% lage astma-incidentie gaf [OR = 0.88, 95% BI = 0.77-1.01, I2 = 45%]. Niet- significant wil zeggen, er is geen verband bij een 95% betrouwbaarheid.

De onderzoekers vonden in 4 prospectieve cohort studies van hoge kwaliteit dat een hoog lichamelijk activiteitsniveau een significante 13% lage astma-incidentie gaf [OR = 0.87, 95% BI = 0.77-0.99]. Significant wil zeggen, er is een verband bij een 95% betrouwbaarheid.

Het was niet mogelijk om in de cross-sectionele studies een meta-analyse uit te voeren wegens een hoge heterogeniteit.

De onderzoekers concludeerden dat een hoog lichamelijke acitiviteitsniveau de kans op het krijgen van astma mogelijk verlaagde. Mogelijk omdat er sprake was van een hoge heterogenitieit tussen de studies.

Oorspronkelijke titel:
Physical Activity and Asthma: A Systematic Review and Meta-Analysis by Eijkemans M, Mommers M, […], Prins MH.

Link:
http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0050775

Extra informatie van El Mondo:
Wanneer er sprake is van een hoge heterogeniteit tussen de studies, moet de conclusie met voorzichtigheid geïnterpreteerd worden want een appel-peer vergelijking is hiermee niet uitgesloten.

Lees hier meer over heterogeniteit, meta-analyse, studieopzet en significantie.

Het eten van veel vitamine C en beta-carteen verlaagt dikke darm adenoom

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van vitamines de kans op het krijgen van dikke darm adenoom?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 13 observationele studies met 3832 mensen met dikke darm adenoom.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten van veel vitamine C vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van dikke darm adenoom significant met 22% [95% BI = 0.62-0.98] verlaagde. Het verlaagde risico veranderde niet door het BMI, het rookgedrag en de energie-inname.

De onderzoekers vonden dat het eten van veel beta-caroteen vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van dikke darm adenoom ook significant verlaagde. Maar het verlaagde risico werd niet gevonden voor het eten van veel vitamine A [gepoolde RR = 0.87, 95% BI = 0.67-1.14] en vitamine E [gepoolde RR = 87, 95% BI = 0.69-1.10].

De onderzoekers concludeerden dat het eten van veel vitamine C en beta-carteen de kans op het krijgen van dikke darm adenoom verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
Dietary intake of vitamins A, C, and E and the risk of colorectal adenoma: a meta-analysis of observational studies by Xu X, Yu E, [...], Fu C.

Link:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24064545

Extra informatie van El Mondo:
Een goede manier om dagelijks veel vitamine C en beta-caroteen binnen te krijgen, is via 200-300 gram groenten, met name paprika en donkergroene bladgroenten (spinazie) en 2-5 stuks fruit, met name felgekeurde fruit per dag.
Vind hier meer studies over vitamine C and beta-caroteen.

Dat het eten van veel vitamine C en beta-carteen de kans op het krijgen van dikke darm adenoom verlaagt, wil dus niet zeggen het nu gerechtvaardigd is om vitamine C- en beta-caroteen-supplementen te gaan slikken in de strijd tegen dikke darm adenoom. Een voeding met veel vitamine C en beta-caroteen is zeker niet hetzelfde als het slikken van vitamine C- en beta-caroteensupplementen. U kunt dit vergelijken met het volgende voorbeeld: een aap is een dier maar niet elke dier is een aap!

Het eten van 100 mg EPA en DHA per dag verlaagt borstkanker

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van n3-vetzuren de kans op het krijgen van borstkanker?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 26 artikelen die 21 prospectieve cohort studies (883585 deelnemers, waarvan 20905 mensen met borstkanker) leveren.

11 artikelen over visinname (met 13323 borstkankerpatiënten en 687770 deelnemers), 17 artikelen over maritieme n3-vetzureninname (met 16178 borstkankerpatiënten en 527372 deelnemers) en 12 artikelen over alfa-linoleenzuurinname (met 14284 borstkankerpatiënten en 405592 deelnemers).

Er was geen sprake van publicatie bias.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten van veel n3-vetzuren van maritieme oorsprong vergeleken met weinig, de kans op het krijgen van borstkanker significant met 14% [95% BI = 0.78 to 0.94, I2 = 54%] verlaagde.
Het verlaagde risico bleef gelijk, ongeacht of de n3-vetzuren van maritieme oorsprong gemeten werd via de vragenlijsten [RR = 0.85, 95% BI = 0.76-0.96, I2 = 67%] of via weefsel biomarkers (RR = 0.86, 95% = 0.71-1.03, I2 = 8%].

De onderzoekers vonden in subgroepanalyses dat het verlaagde risico tussen de n3-vetzuren van maritieme oorsprong en het krijgen van borstkanker duidelijker was in studies waarbij niet gecorrigeerd werd voor het BMI [RR = 0.74, 95% BI = 0.64-0.86, I2 = 0%] dan in studies waarbij gecorrigeerd werd voor het BMI [RR = 0.90, 95% BI = 0.80-1.01, I2 = 63.2%].

De onderzoekers vonden dat elke verhoging met 0.1 gram n3-vetzuren van maritieme oorsprong per dag, de kans op het krijgen van borstkanker significant met 5% [95% BI = 0.90-1.00, I2 = 52%] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat elke verhoging met 0.1 gram alfa-linoleenzuur per dag, de kans op het krijgen van borstkanker niet significant met 1% [95% BI = 0.98-1.01] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat zowel het eten van alleen EPA [RR = 0.93, 95% BI = 0.85-1.02] als DHA [RR = 0.88, 95% BI = 0.75-1.03] de kans op het krijgen van borstkanker niet significant verlaagde. Niet significant wil zeggen, er is geen verband bij een 95% betrouwbaarheid.

De onderzoekers vonden dat elke verhoging met 15 gram vis per dag, de kans op het krijgen van borstkanker niet verlaagde of verhoogde [RR = 1.00, 95% BI = 0.97-1.03].

De onderzoekers concludeerden dat het eten van veel n3-vetzuren (minstens 0.1 gram per dag) van maritieme oorsprong (dus niet van plantaardige oorsprong) de kans op het krijgen van borstkanker verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
Intake of fish and marine n-3 polyunsaturated fatty acids and risk of breast cancer: meta-analysis of data from 21 independent prospective cohort studies by Zheng JS, Hu XJ, [...], Li D.

Link:
http://www.bmj.com/content/346/bmj.f3706?view=long&pmid=23814120

Extra informatie van El Mondo:
N-3 vetzuren kennen zowel plantaardige als maritieme oorsprong. Het n-3 vetzuur van plantaardige oorsprong staat ook bekend als alfa-linoleenzuur. Welke producten alfa-linoleenzuur bevatten, kunt u hier opzoeken.

De n3-vetzuren van maritieme oorsprong zijn EPA en DHA. EPA en DHA zitten in vissen en algen. Welke vissen 100 mg EPA en DHA per dag leveren, kunt u hier opzoeken.

Argentijnse empanada voor 4 personen

Voedingswaarden:
Een empanada zonder chimichurri levert 470 kcal, 16 gram eiwit, 25 gram vet en 45 gram koolhydraten oftewel 14 En% eiwit, 48 En% vet en 38 En% koolhydraten. Dit recept bevat 26 En% verzadigd vet en 0.6 gram vezels per 100 kcal. Dit recept heeft een GI-getal van 68.
48 En% vet wil zeggen, dat 25 gram vet 48% bijdraagt aan het totale caloriegehalte van 470 kcal.

Twee empanadas zonder chimichurri levert 940 kcal, 32 gram eiwit, 50 gram vet en 90 gram koolhydraten oftewel 14 En% eiwit, 48 En% vet en 38 En% koolhydraten. Dit recept bevat 26 En% verzadigd vet en 0.6 gram vezels per 100 kcal. Dit recept heeft een GI-getal van 68.
48 En% vet wil zeggen, dat 50 gram vet 48% bijdraagt aan het totale caloriegehalte van 940 kcal.

Een empanada met chimichurri levert 670 kcal, 18 gram eiwit, 45 gram vet en 48 gram koolhydraten oftewel 11 En% eiwit, 60 En% vet en 29 En% koolhydraten. Dit recept bevat 22 En% verzadigd vet en 0.6 gram vezels per 100 kcal. Dit recept heeft een GI-getal van 68.
60 En% vet wil zeggen, dat 45 gram vet 60% bijdraagt aan het totale caloriegehalte van 670 kcal.

Een empanada zonder chimichurri levert dankzij roomboter en rundergehakt teveel vet (>35 En%), teveel verzadigd vet (>10 En%) en te weinig vezels (<1.3 gram vezels per 100 kcal) en is daarom ongezond.
Om te corrigeren voor het ongezonde deel van de empanada moeten de volgende twee producten samen maximaal 57 En% vet, maximaal 4 En% verzadigd vet en minimaal 3.3 gram vezels per 100 kcal bevatten.
57 + 48 = 105. 105/3 (producten) = 35 En% vet (richtlijn van een gezond product).
4 + 26 = 30. 30/3 (producten) = 10 En% verzadigd vet (richtllijn van een gezond product).
3.3 + 0.6 = 3.9. 3.9/3 (producten) = 1.3 gram vezels per 100 kcal (richtlijn van een gezond product).
Welke twee producten samen maximaal 57 En% vet, maximaal 4 En% verzadigd vet en minimaal 3.3 gram vezels per 100 kcal leveren, kunt u hier opzoeken.
Ongezonde maaltijden kunnen altijd deel uitmaken van een dagelijkse gezonde voeding mits in de volgende maaltijden/producten maar gecorrigeerd wordt voor het ongezonde deel van de vorige maaltijd.

In combinatie met:
2 empanada’s met chimichurri in combinatie met 6 sneetjes roggebrood en 100 gram gedroogde vijgen leveren 30 gram vezels. Mensen met overgewicht (BMI>25) worden aangeraden dagelijks 30-40 gram vezels te eten.
25-30 gram vezels per dag verlaagt de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten, dikke darmkanker en overgewicht.
30 gram vezels komt overeen met producten die minimaal 1.5 gram vezels per 100 kcal leveren. Welke producten uit de supermarkt 1.5 gram vezels per 100 kcal leveren, kunt u hier opzoeken.

Bereiding & Ingrediënten van Argentijnse empanada voor 4 personen

Bereiding:

Verhit de oven op 200 graden Celsius voor.
Snijd de roomboter in blokjes en klop een ei los met een garde of met een vork.
Doe de patentbloem in een grote pan of op het aanrecht.
Maak een kuil in de bloem.
Doe de boterblokjes, water, zout en een losgeklopt ei in het kuiltje.
Kneed het geheel tot een deeg (na zo’n 20-30 minuten kneden). Het deeg weegt zo’n 920 gram.
Wikkel het deeg in een vochtige doekje en laat het deeg 30 minuten in de koelkast rusten.
Snijd ondertussen de aardappelschijfjes in kleine blokjes en hak de knoflook fijn.
Laat de maïskorrels op een zeef uitlekken.
Bak in een pan het mager rundergehakt in eigen vet [Door in eigen vet te bakken hoeft geen bakolie gebruikt te worden].
Voeg na 5 minuten aan de pan de aardappelblokjes en de fijngesneden knoflook toe en bak tot de aardappelblokjes gaar zijn.
Voeg de maïskorrels en verse oreganoblaadjes toe en breng de vulling met peper en zout op smaak.
Laat de vulling in de koelkast of diepvries afkoelen.
Haal het deeg uit de koelkast en rol het met de deegroller uit.
Snijd uit het deeg 9 plakjes van 100 gram met een doorsnede van 16 cm uit (zie foto).
Leg op elk deegplakje 50 gram vulling en 4 olijven en vouw het dicht. Druk de deegranden met de tanden van een vork stevig aan elkaar (zie foto).
Prik met een tandenstokker een gaatje aan beide uiteinden van de empanada [Hierdoor wordt voorkomen dat de empanada tijdens het bakken eventueel ontploft].
Ga met de natte hand over de bovenkant van de empanada [Hierdoor krijgt de empanada tijdens het bakken een mooie bruine bakkleur].
Bak de empanada bij 200 graden Celcius gedurende 30 minuten gaar [Empanada is Spaans voor pastei].
Serveer de empanada met chimichurri [Chimichurri is een typische Argentijnse saus, die samen met vleesgerechten gegeten wordt].

Ingrediënten:

Voor 9 deegplakjes van 100 gram:

Patentbloem (500 gram)
Roomboter (200 gram)
1 ei (50 gram)
1 mespuntje zout
Koud water (160 ml)
1 bordje of uitsnijdvorm (16 cm doorsnede)

Voor 9 vullingen van 50 gram:

Mager rundergehakt (300 gram)
Aardappelschijfjes (100 gram)
Maiskorrels (50 gram)
2 stengels verse oregano
2 teentjes knoflook (4 gram)
32 olijven (64 gram)
Peper en zout

Bereiding & Ingrediënten van chimichurri saus voor 4 personen:

Ingrediënten:

1 rode ui (100 gram)
1 grote rode peper
8 eetlepels olijfolie (80 ml)
4 eetlepels azijn (40 ml)
Bladpeterselie (30 gram, gesneden)
4 teentjes knoflook (8 gram)
Peper en zout

Bereiding:

Snijd een rode ui fijn en hak 4 teentjes knoflook en een grote rode peper fijn.
Snijd bladpeterselie en verse oreganoblaadjes fijn.
Breng fijngesneden bladpeterselie, oregano, knoflook, rode peper en ui over in een bakje.
Voeg 4 eetlepels azijn en 8 eetlepels olijfolie toe.
Meng het geheel goed door elkaar en breng de saus vervolgens met peper en zout op smaak.

Chimichurri saus levert per persoon 200 kcal, 2 gram eiwit, 20 gram vet en 3 gram koolhydraten oftewel 4 En% eiwit, 90 En% vet en 6 En% koolhydraten. Dit recept bevat 14 En% verzadigd vet en 0.1 gram vezels per 100 kcal.
Het hoge vet- (>35 En%) en verzadigd vetgehalte (>10 En%) worden veroorzaakt door de olijfolie.

Hoge bloeddruk

Wetenschappelijke studies (overzichtsartikelen) naar de relatie tussen voeding en bloeddruk:
Één zwaluw maakt nog geen zomer. Dus een énkele wetenschappelijke studie over een bepaald onderwerp zegt niet zoveel maar een overzichtsartikel (=een verzameling van wetenschappelijke studies over een bepaald onderwerp) van RCT's geeft wel antwoord op de volgende vraag:
”Is het zinvol om voedingssupplementen te slikken?”. Ja bij een positieve conclusie en nee bij een negatieve conclusie.

Één zwaluw maakt nog geen zomer. Dus een énkele wetenschappelijke studie over een bepaald onderwerp zegt niet zoveel maar een overzichtsartikel (=een verzameling van wetenschappelijke studies over een bepaald onderwerp) van cohort of patënt-controle studies geeft wel antwoord op de volgende vraag:
”Moet ik mijn voedingspatroon veranderen of niet?”.

XXXXXXXXXXXXX

Bloeddruk is de druk die wordt uitgeoefend op de wanden van de bloedvaten. Het hart pompt constant bloed door de aders. Het bloeddrukniveau varieert gedurende de dag. Zo is ’s nachts de bloeddruk relatief laag. Bij het opstaan loopt de bloeddruk op om in de loop van de dag weer wat te dalen. Aan het einde van de dag stijgt de bloeddruk weer. Dat is globaal het “dagritme” van de bloeddruk.

Wanneer het hart samenknijpt is de druk het hoogst. Dit heet systolische druk of bovendruk. Wanneer het hart zich ontspant, is de bloeddruk het laagst. Dit heet diastolische druk of onderdruk. De bovendruk geeft de beste schatting van het risico op het krijgen van hart- en vaatziekten weer. Anders gezegd, het verlagen van de bovendruk verdient de voorkeur boven die van de onderdruk.

Een bloeddruk rond de 120/80 mmHg is normaal.
De bloeddrukmeting is een momentopname of anders gezegd, één meting zegt niet zoveel. De bloeddruk is pas hoog als deze na meerdere keren meten op verschillende tijdstippen boven de 140/90 mm Hg uitkomt. Een hoge bloeddruk (hypertensie) verhoogt de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten.

Bij een gezonde bloeddrukregulatie, daalt de bloeddruk 's nachts met 10 tot 20% van de gemiddelde dagwaarde. Wanneer de gemiddelde nachtwaarde maar 0 tot 10 % lager ligt, spreekt men van een 'non-dipping' (dus 'niet dalend') bloeddrukprofiel. Mensen met een non-dipping bloeddrukprofiel hebben een aanzienlijk grotere kans op het krijgen van hart- en vaatziekten.

Voor volwassenen:

Minder dan 90/60 mm Hg: lage bloeddruk/hypotensie
Rond de 120/80 mm Hg: optimale bloeddruk
Minder dan 140/90 mm Hg: normale bloeddruk
Meer dan 160/90 mm Hg: hypertensie/hoge bloeddruk

Voor kinderen:

Rond de 80/45 mm Hg: normale bloeddruk

De grenswaarden stijgen met toename van de leeftijd, voornamelijk de bovendruk.

Voedingsadviezen bij een hoge bloeddruk:
Kies voor producten met maximaal 30 En% vet, voor producten met maximaal 7 En% verzadigd vet, voor producten met maximaal 0.2 gram zout per 100 kcal, voor producten die minimaal 1.5 gram vezels per 100 kcal leveren en voor vissen die minimaal 2 gram EPA en DHA per dag leveren oftewel een dagelijks voeding met:
Maximaal 35 En% eiwit, maximaal 30 En% vet, maximaal 7 En% verzadigd vet, maximaal 0.2 gram zout per 100 kcal en minimaal 1.5 gram vezels per 100 kcal.

Linolzuur via voeding verlaagt coronaire hartziekten

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van linolzuur de kans op het krijgen van coronaire hartziekten?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 2 geneste patiënt-controle studies en 2 cohort studies. De gemiddelde leeftijd varieerde tussen 50 en 60 jaar en de gemiddelde follow-up duur was 5-34 jaar.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat elke verhoging van het linolzuurgehalte met 5% de kans op het krijgen van coronaire hartziekten significant met 9% [RR = 0.91, 95% BI = 0.84-0.98] verlaagde.

De onderzoekers vonden geen significant verband tussen de plasma cholesterylestergehaltes van n-3 PUFA en het risico van het krijgen van coronaire hartziekten. Niet-significant wil zeggen, er is geen verband bij een 95% betrouwbaarheid.

De onderzoekers concludeerden dat het eten van linolzuur de kans op het krijgen van coronaire hartziekten verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
N-6 and N-3 Fatty Acid Cholesteryl Esters in Relation to Fatal CHD in a Dutch Adult Population: A Nested Case-Control Study and Meta-Analysis by de Goede J, Verschuren WMM, [...], Geleijnse JM.

Link:
http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0059408

Extra informatie van El Mondo:
De EFSA acht dat 10 gram linolzuur per dag nodig is om het cholesterolgehalte niet te laten stijgen. Een hoog cholesterolgehalte verhoogt namelijk de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten. Echter, wij krijgen via de dagelijkse voeding meer linolzuur (>10 gram per dag) binnen dan het lichaam nodig heeft. Dat komt omdat het goedkoper is om linolzuur aan levensmiddelen toe te voegen dan alfa-linoleenzuur. Dus een linolzuur-tekort komt niet voor.
Welke producten veel linolzuur bevatten, kunt u hier opzoeken.

Lees hier meer over linolzuur.

162 gram peulvruchten per dag verlaagt de bloeddruk

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van peulvruchten de bloeddruk?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 8 RCT’s met 554 deelnemers met en zonder hoge bloeddruk). De gemiddelde follow-up duur was 10 weken en de gemiddelde leeftijd was 49 jaar.

De inname van gekookte peulvruchten bedroeg gemiddeld 162 gram per dag.
Er was geen publicatie bias maar wel heterogeniteit voor alle uitkomsten.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten van peulvruchten de systolische bloeddruk significant met 2.25 mmHg [95% BI = -4.22 tot -0.28, p = 0.03, I2 = 73%] verlaagde. Significant wil zeggen, er is een verband bij een 95% betrouwbaarheid.

De onderzoekers vonden dat het eten van peulvruchten de diastolische bloeddruk niet significant met 0.71 mmHg [95% BI = −1.74 tot 0.31, p = 0.17, I2 = 58%] verlaagde. Niet significant wil zeggen, er is geen verband bij een 95% betrouwbaarheid.

De onderzoekers concludeerden dat het eten van 162 gram peulvruchten per dag gedurende 10 weken, de systolische bloeddruk van mensen met en zonder hoge bloeddruk met 2.25 mmHg verlaagde.

Oorspronkelijke titel:
Effect of Dietary Pulses on Blood Pressure: A Systematic Review and Meta-analysis of Controlled Feeding Trials by Jayalath VH, de Souza RJ, […], Jenkins DJA.

Link:
http://ajh.oxfordjournals.org/content/early/2013/09/05/ajh.hpt155.full

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over bloeddruk.

Pompoen-bonensoep voor 4 personen

Bereiding & Ingrediënten

Voedingswaarde:
Dit recept levert per persoon 568 kcal, 43 gram eiwit, 24 gram vet en 45 gram koolhydraten oftewel 30 En% eiwit, 38 En% vet en 32 En% koolhydraten. Dit recept bevat 9 En% verzadigd vet en 3 gram vezels per 100 kcal. Dit recept heeft een GI-getal van 46.
32 En% koolhydraten wil zeggen, dat 45 gram koolhydraten 32% bijdraagt aan het totale caloriegehalte van dit recept van 568 kcal.
Het hoge vezelgehalte (>1.3 gram vezels per 100 kcal) van dit recept komt door de bruine bonen.
Bruine bonen-recepten zijn over het algemeen rijk aan vezels (>1.3 gram vezels per 100 kcal).

Het hoge vetgehalte (>35 En% vet) van deze maaltijd komt door de kippenvleugels. Om te corrigeren voor het hoge vetgehalte van deze maaltijd mag het volgende product niet meer dan 32 En% vet bevatten. Welke producten uit de supermarkt niet meer dan 32 En% vet bevatten, kunt u hier opzoeken.

Dit recept levert dankzij de tomaten 4 mg lycopeen. Lycopeen is een carotenoïden. Carotenoïden zijn antioxidanten.
Haal antioxidanten liever uit groenten, fruit en noten dan uit voedingssupplementen!

Dit recept levert 1.7 gram kalium. Kalium verlaagt de bloeddruk terwijl natrium de bloeddruk verhoogt.
Kaliumrijke producten zijn vlees, groenten, fruit, noten, graanproducten, vis, knollen (aardappel, cassave en yam), rijst, pasta en zuivel.
Een goede manier om dagelijks voldoende kalium binnen te krijgen, is via 5-7 sneetjes brood, 450 ml zuivel, 200 gram aardappel of 100 gram pasta of rijst, 100 gram vlees of vis, 200-300 gram groenten en 2-5 stuks fruit.

Dit recept levert 7 mg vitamine B3 en dekt hiermee de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 0.5 dag. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) is de hoeveelheid die het lichaam nodig heeft om het dagelijkse verlies te compenseren. De ADH van een vitamine of mineraal wordt vaak als de ondergrens gezien. De ADH op de verpakking van levensmiddelen en voedingssuplementen komt van de EFSA en op de website van het Voedingscentrum van de Gezondheidsraad. Elke voedingsstof heeft een onder- en bovengrens.

In combinatie met:
Dit recept in combinatie met 20 stuks cracottes vital levert 26 gram vezels en deze combinatie dekt de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine B3 van 1 dag.
25-30 gram vezels per dag verlaagt de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten, dikke darmkanker en overgewicht.
30 gram vezels komt overeen met producten die minimaal 1.5 gram vezels per 100 kcal leveren. Welke producten uit de supermarkt 1.5 gram vezels per 100 kcal leveren, kunt u hier opzoeken.

Vervangen door:
Door 8 kippenvleugels te vervangen door 200 gram paling dekt de maaltijd per persoon de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid EPA en DHA van 5 dagen. Paling is een vette vis en bevat daarom veel EPA en DHA.
450 mg EPA en DHA per dag verlaagt de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten. 450 mg EPA en DHA per dag komt in de praktijk overeen met 2 keer per week vis, waarvan tenminste 1 keer vette vis. Vette vissen bevatten veel EPA en DHA dan niet vette vissen.
Haal EPA en DHA liever uit vis dan uit visoliesupplementen!

Door 8 kippenvleugels te vervangen door 200 gram zalm dekt de maaltijd per persoon de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid EPA en DHA van 2 dagen en de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine B12 van 1 dag.
Vitamine B12 zit alleen in dierlijke producten.

Bereiding & Ingrediënten van pompoen-bonensoep voor 4 personen

Bereiding:

Schil en snijd de pompoen in grove plakken.
Voeg de bruine bonen in chilisaus, gepelde tomaten in tomatensap, kippenvleugels en pompoen aan een grote pan.
Voeg 600 ml gekookt water aan de pan toe en laat de pan op laag vuur 40 minuten koken.
Was en snijd de champignons en de lenteui.
Voeg de champignons en lenteui aan de pan en breng met zout of bouillon het gerecht op smaak.
Haal de pan na 5 minuten van het vuur en verdeel de soep over 4 grote kommen.
Garneer de kommen met versgemalen peper.

Ingrediënten:

2 blikken bruine bonen in chilisaus (800 gram, niet uitgelekt)
8 kippenvleugels (560 gram vlees)
2 blikken gepelde tomaten in tomatensap (800 gram, niet uitgelekt)
Pompoen (600 gram gesneden)
Champignons (400 gram)
8 stengels lenteui (100 gram)

Allium groenten

Allium is de Latijnse naam voor look, een plantengeslacht met wereldwijd bijna zevenhonderd rassen. De meeste alliums zijn bolgewassen.
Tot de Allium groenten behoren knoflook, uien, sjalotten, bosui, bieslook en prei. De typische geur van Allium groenten wordt veroorzaakt door de zwavelhoudende verbindingen. Deze zwavelhoudende verbindingen hebben antioxidatieve werking.
Bij het snijden van een ui maakt het mes een aantal cellen kapot. Het enzym allinase komt hierdoor in aanraking met de aminozuursulfoxides en onder invloed van zuurstof wordt aminozuursulfoxides door het enzym allinase met behulp van pyridoxaalfosfaat omgezet in 1-propeensulfeenzuur. Dit 1-propeensulfeenzuur wordt op zijn beurt weer omgezet in het gas syn-propaanthial-S-oxide. Dit gas is uiteindelijk verantwoordelijk voor de tranende ogen.
De organische zwavelverbindingen die verantwoordelijk zijn voor de typische geur en smaak van uien zijn diallyl disulfide, diphenylthiosulfinate, quercetine en allicine .
Knoflook bevat 33 zwavelhoudende verbindingen. Allicine wordt beschouwd als de belangrijkste bioactieve zwavelverbinding in knoflook. Wanneer knoflook wordt gehakt of geplet, zet het enzym allinase (aanwezig in knoflook) alliine (aanwezig in intacte knoflook) om in allicine. De typische geur van gesneden knoflook is afkomstig van de afbraakproducten van allicine.
1 mg alliine staat gelijk aan 0.45 mg allicine.
1 gram knoflook levert 2.5-4.5 mg allicine. Dus een teentje knoflook van 2 gram levert 5-9 mg allicine.
De typische knoflookgeur in de mond na het eten van knoflook wordt veroorzaakt door de zwavelverbinding allylmethylsulfide.

Wetenschappelijke studies over Allium groenten:
De overzichtsartikelen (meta-analyses) van gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde dubbelblinde humane studies (RCT’s) geven antwoord op de volgende vraag:
“Is het slikken van voedingssupplementen zinvol?”. Ja bij een positieve conclusie en nee bij een negatieve conclusie.

De overzichtsartikelen (meta-analyses) van cohort studies of van patiënt-controle studies geven antwoord op de volgende vraag:
”Moet ik mijn voedingspatroon veranderen?”.

Allium groenten verlagen mogelijk prostaatkanker

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van Allium groenten de kans op het krijgen van prostaatkanker?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 6 patiënt-controle studies en 3 prospectieve cohort studies.

Er was sprake van heterogeniteit en publicatie bias.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat het eten van Allium groenten de kans op het krijgen van prostaatkanker significant met 18% [OR = 0.82, 95% BI = 0.70-0.97] verlaagde. Significant wil zeggen, er is een verband bij een 95% betrouwbaarheid.

De onderzoekers vonden dat het eten van knoflook de kans op het krijgen van prostaatkanker significant met 23% [OR = 0.77, 95% BI = 0.64-0.91] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat het eten van uien de kans op het krijgen van prostaatkanker niet-significant met 16% [OR = 0.84, 95% BI = 0.62-1.13] verlaagde.

De onderzoekers concludeerden dat van het eten van Alliium groenten, met name knoflook de kans op het krijgen prostaatkanker mogelijk verlaagde. Mogelijk omdat er sprake was van heterogeniteit en publicatie bias.

Oorspronkelijke titel:
Allium Vegetables and Risk of Prostate Cancer: Evidence from 132,192 Subjects by Xiao-Feng Z, Zhen-Shan D and Nai-Bo L.

Link:
http://www.apocpcontrol.org/paper_file/issue_abs/Volume14_No7/4131-4134%205.26%20Xiaofeng%20Zhou.pdf

Extra informatie van El Mondo:
Vind hier meer studies over prostaatkanker en Allium groenten.

Lees hier meer over publicatie bias, heterogeniteit en 95% BI.

Alcohol

Alcohol oftewel ethanol wordt voor 80% in de dunne darm en voor 20% in de maag opgenomen.
Eiwitrijke voeding, zoals kaas, bitterballen remt de opname van alcohol.
Alcohol stimuleert de productie van het enzym gastrine. Gastrine stimuleert op haar beurt de productie van maagsap. In maagsap zit zoutzuur die nodig is om eiwitten te verteren.
Alcohol wordt op een lege maag tussen 15-30 minuten opgenomen en op een volle maag tussen 1-3 uur. Dus eten voor het drinken of voor het stappen luidt het advies!
Alcoholische drank wordt het snelst opgenomen bij een alcoholpercentage van 20-30%. Daarom wordt u sneller dronken van sherry dan van bier!
Alcohol wordt eerst door het enzym alcoholdehydrogenase (ADH) afgebroken tot het tussenproduct acetaldehyde en acetaldehyde wordt door het enzym aldehydedehydrogenase (ALDH) afgebroken tot koolstofdioxide, water en warmte. Vandaar dat u warmer wordt van het drinken!
Aziaten hebben mutaties in hun 2 genen (ADH2 en ALDH2-gen) waardoor ze alcohol sneller (100 keer sneller dan Europeanen) tot acetaldehyde maar heel langzaam acetaldehyde tot koolstofdioxide en water afbreken.
De dronkenschap wordt namelijk veroorzaakt door het tussenproduct acetaldehyde (bij Aziaten blijven acetaldehyde dus langer in het bloed). Dat is de reden dat Aziaten sneller dronken worden dan Europeanen!
Mannen breken acetaldehyde 50% sneller af dan vrouwen. Dat is een van de reden dat vrouwen eerder dronken worden dan mannen!
Aangezien alcohol en het tussenproduct acetaldehyde giftig voor het lichaam zijn, krijgt in de lever de alcoholafbraak de voorkeur boven de vetafbraak. Bij de afbraak van alcohol komt naast warmte (vandaar dat u warm en rood wordt van het drinken) ook veel energie vrij. Mensen die veel alcohol drinken en weinig bewegen, krijgen daarom eerder een bierbuik omdat hun vetafbraak laag is.
De positieve trend tussen het bier drinken en het krijgen van een bierbuik ligt bij meer dan 16 glazen per week.
Alcohol verlaagt het bloedglucosegehalte waardoor u honger krijgt. Bij een laag bloedglucosegehalte wordt namelijk eetlustopwekkende hormonen geproduceerd.
Alcohol werkt in op de neuropeptiden, die een belangrijke rol spelen bij onze gemoedstoestand. Persoonlijke remmingen worden vervaagd en emoties worden versterkt.
De hoeveelheid alcohol in het bloed hangt af van het lichaamsgewicht en de hoeveelheid vet in het lichaam.
Mannen kunnen over het algemeen beter tegen alcohol dan vrouwen, omdat mannen gemiddeld zwaarder zijn dan vrouwen en acetaldehyde in het bloed wat sneller afbreekt.
Vrouwen hebben een hoger percentage lichaamsvet, maar minder lichaamsvocht. Ze krijgen na dezelfde hoeveelheid alcohol een hoger percentage alcohol in het bloed dan mannen. Vrouwen merken daarom eerder de effecten van alcohol dan mannen!
De lever kan maximaal 80 gram alcohol per dag verdragen. 80 gram alcohol komt overeen met 2 liters bier of 1 fles wijn. Het is zeer onverstandig dagelijks deze hoeveelheden te drinken!
Alcohol irriteert het slijmvlies van de maag en dat is de reden dat sommigen moeten kotsen bij overmatig alcoholgebruik.
Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap leidt tot groeistoornissen, spontane abortus en andere problemen bij het ongeboren kind. Drink daarom nooit alcohol tijdens de zwangerschap!
Alcohol kan via moedermelk aan het kind gegeven worden. Het kind slaapt hierdoor minder en slechter.
Het is daarom aan te raden geen alcohol te drinken tijdens de borstvoedingperiode. Wanneer u toch alcohol wilt drinken, dan geldt het advies om niet meer dan 1 glas per dag te nemen en direct na het geven van borstvoeding. Het is dan aan te raden vervolgens 3 uur te wachten tot het geven van de volgende borstvoeding. De alcohol is dan in tussentijd afgebroken.
Vrouwen die 2 of meer glazen alcohol per dag drinken, lopen een verhoogde kans op het krijgen van borstkanker. Roken versterkt dit schadelijke effect van alcohol. Vandaar de aanbeveling 1-2 glazen alcohol per dag voor vrouwen!
Alcohol remt het hormoon vasopressine en verhoogt daardoor de urineproductie. Vandaar dat u vaak naar de WC moet en een droge mond hebt bij een kater!
1 glas alcohol verwijdert namelijk 4 glazen water.
De belangrijkste oorzaak van een kater is vochttekort in de hersenen. Door vochttekort “krimpen” de hersenen en hierdoor worden de zenuwen opgerekt met als gevolg een barstende hoofdpijn. Drink daarom voldoende water tijdens en direct na het stappen!
Na meer dan 3 glazen kan een kater optreden. Maar het optreden van een kater kan van persoon tot persoon verschillen.
Methanol zit in goedkope rode wijn, cognac en whisky en wordt 10 keer trager dan ethanol afgebroken. Daarom geeft goedkope rode wijn een zware kater dan dure rode wijn!
Alcohol bevat ook B-vitaminen maar deze hoeveelheden zijn zo gering en dus verwaarloosbaar. Bovendien remt alcohol de opname van vitamines, met name vitamine B1.
Een vitamine B1-tekort bij alcoholisten leidt tot het syndroom van Wernicke-Korsakoff.
Overmatig alcoholgebruik leidt tot leverziekten. De lever is namelijk het orgaan dat alcohol afbreekt. De lever verwijdert meer dan 90% van het alcohol uit het lichaam terwijl 2-5% via zweet, urine en adem het lichaam verlaat.
Overmatig alcoholgebruik verstoort het vetmetabolisme in de lever. Verstoord vetmetabolisme leidt uiteindelijk tot leververvetting. Leververvetting leidt tot leverproblemen.
Teveel alcoholgebruik geeft op lange termijn mond-, keel-, slokdarm- en leverkanker.
1-3 glazen alcohol per dag heeft bij mannen vanaf 40 jaar gunstige effecten op hart- en vaatziekten. Alcohol verhoogt namelijk onder andere het goede HDL cholesterol.
Wanneer op een etiket van een drank 10% vol. alcohol staat, wil zeggen dat de drank 10 milliliter alcohol per 100 milliliter vloeistof bevat.
Omdat 1 milliliter alcohol 0.8 gram weegt, levert de drank per 100 milliliter 8 gram alcohol. Dus de formule voor het uitrekenen van de hoeveelheid alcohol per 100 ml drank is:
X gram alcohol per 100 ml drank = 0.8 maal X% alcohol op het etiket.
In het lichaam wordt tussen 100-200 mg alcohol per kg lichaamsgewicht per uur afgebroken oftewel ongeveer 7 gram alcohol per uur oftewel 1-1.5 uur is nodig per glas.
De afbraaksnelheid van alcohol wordt niet beïnvloed door andere voedingstoffen.
Een standaardglas alcoholhoudende drank bevat 10 gram alcohol.
Alle alcoholische dranken leveren per standaardglas ongeveer 0.2 promille alcohol in het bloed bij mannen en 0.3 promille bij vrouwen. De wettelijke limiet voor deelname aan het verkeer is gesteld op 0.5 promille.
Een promillage van 0.5 wil zeggen dat 1 liter bloed 0.5 gram pure alcohol bevat.
1 gram alcohol levert 7 kcal.
100 ml bier levert 45 kcal.
1 glas wijn levert 83 kcal.
Het flavonoïdengehalte van rode wijn is hoger dan die van witte wijn. De meeste flavonoïden in de druif zit in de schil en pitten. De schil en de pitten worden namelijk bij de productie van witte wijn niet gebruikt, wel bij rode wijn.
In wijn zit het conserveermiddel sulfiet. Sulfiet kan astma verergeren. Maar zonder sulfiet is het niet mogelijk om wijn te maken. Sulfiet voorkomt bederf en voorkomt ook dat alcohol omgezet wordt in azijnzuur. Zonder sulfiet smaakt wijn dus naar azijn.
Tanninen geven de wrange smaak aan wijn. Ze behoren tot het verdelingsmechanisme tegen bacteriën en schimmels. Tannine is afgeleid van het Latijnse woord tannare wat looien beteken. Vandaar dat tanninen ook looistoffen worden genoemd.
Zuren in wijn maken het vlees mals.
Er bestaat een J-vormig verband tussen alcoholconsumptie en gezondheidseffecten.
De nadelen van alcoholconsumptie wegen zwaarder dan de voordelen!
Houd daarom aan de volgende richtlijnen van de Gezondheidsraad:
2-3 glazen per dag voor mannen en 1-2 glazen voor vrouwen.

Wetenschappelijke studies over alcohol:
De overzichtsartikelen (meta-analyses) van gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde dubbelblinde humane studies (RCT’s) geven antwoord op de volgende vraag:
“Is het slikken van voedingssupplementen zinvol?”. Ja bij een positieve conclusie en nee bij een negatieve conclusie.

De overzichtsartikelen (meta-analyses) van cohort studies of van patiënt-controle studies geven antwoord op de volgende vraag:
”Moet ik mijn voedingspatroon veranderen?”.

Veel alfa-linoleenzuur via voeding verlaagt mogelijk hart- en vaatziekten

Onderzoeksvraag:
Verlaagt het eten van alfa-linoleenzuur de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten?

Studieopzet:
Dit overzichtsartikel bevatte 27 studies (geen RCTs) met 251049 deelnemers, waarvan 15327 patiënten met hart- en vaatziekten.

Resultaten en conclusies:
De onderzoekers vonden dat de inname van alfa-linoleenzuur de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten significant met 14% [95% BI = 0.77-0.97, I2 = 71.3%] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat de inname van alfa-linoleenzuur via voeding, de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten significant met 10% [95% BI = 0.81-0.99, I2 = 49.0%] verlaagde.

De onderzoekers vonden dat de inname van alfa-linoleenzuur gemeten via biomerkers, de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten niet-significant met 20% [95% BI = 0.63-1.03, I2 = 79.8%] verlaagde.

De onderzoekers concludeerden dat het eten van veel alfa-linoleenzuur (gemeten via voeding) de kans op hart- en vaatziekten mogelijk verlaagde. Mogelijk wegens de hoge onverklaarbare heterogeniteit.

Oorspronkelijke titel:
α-Linolenic acid and risk of cardiovascular disease: a systematic review and meta-analysis by Pan A, Chen M, […], Hu FB.

Link:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23076616

Extra informatie van El Mondo:
Lees hier meer over alfa-linoleenzuur.
Lees hier meer over overzichtsartikel, I2 en 95% BI.

Dikke darmkanker

Dikke darmkanker ontstaat vrijwel altijd uit een poliep. Een dikke darmpoliep is een woekering van het slijmvlies van de dikke darm. De meeste poliepen zijn goedaardig en blijven dit ook. Slechts in een klein percentage poliepen komen “onrustige cellen” voor. Wanneer kwaadaardige cellen in de wand van de dikke darm groeien, is er sprake van dikke darmkanker.

De twee meest voorkomende erfelijke vormen van dikke darmkanker zijn Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP) en het Lynch Syndroom (eerder Hereditair Non-Polyposis Colorectaal Carcinoom (HNPCC) genoemd). FAP en het Lynch Syndroom zijn verantwoordelijk voor ongeveer 5 tot 10% van alle gevallen van dikke darmkanker. Kenmerkend voor deze erfelijke vormen van dikke darmkanker is dat ze meestal al op jonge leeftijd (voor het 50e levensjaar) ontstaan. Erfelijke aanleg betekent niet dat iemand zeker dikke darmkanker zal krijgen. Dragers van het Lynch syndroom hebben een verhoogde kans meegekregen van één van de ouders (25-70%).

Dikke darmkanker (niet erfelijke vorm) wordt voornamelijk vastgesteld bij mensen van 60 jaar en ouder. Maar dikke darmkanker kan ook voorkomen op (veel) jongere leeftijd.

De minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport heeft besloten om vanaf 2014 een landelijk bevolkingsonderzoek naar darmkanker in te voeren. De invoering van het bevolkingsonderzoek betekent dat vanaf 2014 alle Nederlanders tussen de 55 en 75 jaar elke twee jaar een oproep krijgen om ontlasting in te leveren. Deze wordt gecontroleerd op bloedsporen. Bloedsporen in de ontlasting kan duiden op dikke darmkanker maar hoeft niet zo te zijn.

Bij een vroegtijdige opsporing van dikke darmkanker overleeft 90% van de patiënten de eerste 5 jaar. Maar wanneer dikke darmkanker de kans krijgt om uit te zaaien naar andere organen, dan overleeft slechts 10% de eerste vijf jaar.

De groei van dikke darmkanker gaat meestal heel langzaam. Het kan wel tien jaar duren voordat een gezonde cel uiteindelijk een kankercel wordt.

Er is niet één oorzaak aan te wijzen voor het ontstaan van niet-erfelijke dikke darmkanker.

Wetenschappelijke studies over dikke darmkanker:
De overzichtsartikelen (meta-analyses) van gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde dubbelblinde humane studies (RCT’s) geven antwoord op de volgende vraag:
“Is het slikken van voedingssupplementen zinvol?”. Ja bij een positieve conclusie en nee bij een negatieve conclusie.

De overzichtsartikelen (meta-analyses) van cohort studies of van patiënt-controle studies geven antwoord op de volgende vraag:
”Moet ik mijn voedingspatroon veranderen?”.